Motor sporları hepimizin bildiği üzere yüksek hızda yapılan ve ani kararlar gerektiren ekstrem sporlardan. Formula 1 de aynı şekilde ölümün kıyısında bir tutku. Durum bu şekilde olunca pilotların can güvenliği için gerek pistte gerekse araç içinde çeşitli üst düzey güvenlik önlemleri alınması gerekebiliyor. Bu güvenlik önlemlerinden biri de bugün bahsedeceğim halo sistemi.
Jules Bianchi ve Felipe Massa gibi yetenekli pilotların üzücü kazalarının ardından Formula 1’de halo ve diğer birçok önlem kaçınılmaz hale geldi. Kelime olarak ‘baş koruma sistemi, Yunanca’da ise ‘daire,halka’ anlamına gelen, araçta kokpiti koruyan ve titanyumdan üretilen halo adlı sistem; prototip olarak 2016’da Ferrari pilotu Kimi Raikkonen tarafından denendi. İlk kullanılmaya başladığı zamanlarda yarış doğasına aykırı ve görüşü kısıtlayıcı olduğu düşünülse de FIA’nın yaptığı simülasyonlarda pilotların hayatta kalma oranını %17 arttırdığı ortaya çıktı. 2018 yılında da FIA; Formula 1, Formula 2, Formula 3, Formula 4 ve Formula E’de çoğu zaman hayat kurtaran bu sistemin kullanılmasını zorunlu hale getirdi. Gelelim bu sistemin can simidi olduğu durumlara.
İlk olarak 2018 Belçika Grand Prix’sinde halonun koruyuculuğu gözler önüne serildi. O dönem Mclaren pilotu olan Alonso’nun aracına Nico Hülkenberg’in arkadan çarpması sonucu aracın havaya kalkarak Leclerc’in Sauber’ının üstüne düşmesi nedeniyle Leclerc korkutucu bir durumla karşı karşıya kalmıştı. FIA’nın kaza sonrası yayınladığı inceleme raporunda tekerleğin öyle bir güçle Leclerc’in kaskına gelmesi durumunda, pilotun ciddi kafa veya boyun sakatlıkları yaşayabileceği tespit edilmişti. Leclerc de kaza sonrasında halonun olmaması durumunu düşünmek bile istemediğini belirtmişti.
2020 Bahreyn Grand Prix’sinde ise Haas’ın Fransız pilotu Romain Grosjean’ın Daniil Kvyat’ın aracına teması sonrası saatte 221 km hızla bariyerle çarpması herkeste şok etkisi yarattı. Araçtaki yakıt deposunun parçalanması nedeniyle çarpmadan kısa süre sonra alev alması sonucu araçta mahsur kalan Grosjean adeta ölümle burun burunaydı. Medikal araç piste müdahale için hızla girerken Grosjean, çocuklarının düşüncesinin verdiği güçle dışarı çıkmak için çabalamaya başladı. Halonun oluşturduğu boşluk sayesinde kafasını çıkaran Grosjean tam olarak 27 saniye içinde mucizevi bir şekilde araçtan çıkarıldı. Romain bile 2017’de haloyu ‘gereksiz ve aptalca’ bulduğunu belirten açıklamalar yapsa da bu kazadan Grosjean’ın sağ salim çıkmasında halonun büyük etkisi vardı. Halo dışındaki bir diğer etken ise 850 dereceye kadar çıkabilen ısıya dayanıklı ‘Nomex’ti. Pilotların giydiği tulumlar bu materyalden yapılarak bu gibi kazalarda ısı dayanıklılığının gözle görülür biçimde artırılması hedefleniyor.
Ve gelelim geçtiğimiz gün İtalya Grand Prix’sinde gerçekleşen ve büyük tartışmalara yol açan Hamilton-Verstappen kazasına. Red Bull pilotu Max Verstappen’in aracının Rettifilo şikanında havada dönerek Hamilton’ın Mercedes’inin üstüne gelmesi sonucu ikili korkutucu anlar yaşatmıştı. Görsellerden de anlaşıldığı üzere Verstappen’in sağ tekerleği Hamilton’ın kaskının üstündeyken Lewis’in koruyucusu yine halo oldu. Halonun ilk üretildiği dönemlerde aynı Grosjean gibi bu sistemi ‘Formula 1’deki en kötü değişiklik’ olarak nitelendiren Hamilton’ı bu sistem kazadan en az hasarla kurtardı. Mercedes takım patronu Toto Wolff da bu kazada halonun büyük önemi olduğunu belirtti. Verstappen bu kaza sonucu Rusya Grand Prix’sinde geçerli olmak üzere üç sıra grid cezası aldı.
Uygulamaya ilk sürüldüğü zamanlarda büyük tartışmalara yol açan halo sistemi bu üç kazada da pilotların hayatlarını kurtarma konusunda büyük rol oynadı. FIA ve takımların birçoğu yarış güvenliğine dair birçok geliştirmeye devam etse de halo olmasa bu kazaların sonuçları farklı olabilirdi. Umarım önümüzdeki yıllarda yarış güvenliğine dair hasarları en aza indimeyi amaçlayan önlemler devam eder ve pilotlar güvenli bir yarış ortamında yarışır.
